Món ăn được gọi là "phở hai tô" hoặc còn được biết đến với tên gọi "phở khô Gia Lai" đã trở thành một nguồn tự hào trong văn hóa ẩm thực của cư dân sống tại vùng núi Gia Lai.
Ngoài những món đặc sản khác như cơm lam gà nướng, rượu ghè, thịt gà xông khói, và thịt bò một nắng, vùng núi Gia Lai còn được biết đến với món phở hai tô hoặc phở khô. Món ẩm thực này đã được Tổ chức Kỷ lục châu Á công nhận là "Giá trị ẩm thực châu Á" vào năm 2012.
 |
| Tên gọi phở hai tô xuất phát từ cách phục vụ phở và nước dùng trong hai bát (tô) riêng. Ảnh: Quỳnh Mai |
Món phở khô có nguồn gốc từ nghề làm bánh phở khô truyền thống tại Gia Lai. Cơ sở sản xuất đầu tiên tại số 42 Bà Triệu, TP Pleiku, được xem là nơi bắt đầu lò làm bánh phở khô đầu tiên tại vùng núi. Nơi này được thành lập bởi ông Hầu Tắc Cái (người gốc Hoa) và vợ là bà Hứa Thị Thủy. Con đường Bà Triệu hiện cũng nổi tiếng với nhiều lò làm bánh phở khô lâu đời, đều thuộc dòng họ Hầu.
Ông Nguyễn Thành Mỹ đã sáng tạo ra món phở khô, được gọi là "phở hai tô," từ những sợi bánh phở khô Gia Lai. Thời điểm chính xác món phở khô ra đời vẫn chưa rõ ràng.
Sợi bánh phở khô ở Gia Lai có sự khác biệt so với bánh phở thông thường. Chúng được làm từ gạo ở huyện Phú Thiện, Gia Lai. Công đoạn làm phở khô gần giống với việc làm bánh phở tươi, nhưng bánh phở không được cắt thành sợi ngay mà cần phải trải qua quá trình phơi khô trước khi cắt.
Sợi bánh phở khô Gia Lai có kích thước nhỏ hơn khoảng 3-4 lần so với sợi phở Hà Nội, và có thể dễ nhầm lẫn với hủ tiếu ở TP HCM. Sợi phở này mảnh, dẹt, và cứng do đã loại bỏ phần lớn nước trong quá trình phơi khô, nhưng khi đun qua nước nóng lại trở nên mềm và dai.
Sợi bánh phở đã chín được đặt vào bát, kèm theo tóp mỡ, hành phi, hành lá, thịt lợn băm đã tẩm ướp gia vị và xào chín (nếu là phở khô bò) hoặc thịt gà xé (nếu là phở khô gà). Món ăn này thường đi kèm với các loại rau thơm như giá đỗ, húng quế, xà lách, rau mùi, và phải có một loại gia vị đặc trưng, tạo nên "linh hồn của món ăn," đó là tương đen Gia Lai. Tương đen này được làm từ đậu nành lên men, có màu đen, độ sánh và mịn, vị mặn kết hợp với chút độ ngọt của đậu nành và hương thơm đặc biệt.
Món phở hai tô, như tên gọi, khi được đặt mua một phần, khách hàng sẽ được phục vụ hai bát: một chứa sợi bánh phở và một chứa nước dùng. Nước dùng của phở khô bò được làm từ xương lợn và xương bò, còn phở khô gà thì sử dụng nước dùng từ xương lợn và xương gà.
Không giống như phở truyền thống với nhiều loại gia vị như hành, quế, hồi, nước dùng của phở khô được làm chỉ từ nước ninh xương, kèm thịt bò băm nhuyễn và thịt gà xé. Nước dùng của phở khô có hương vị thanh nhẹ, ngọt nhẹ, và ít gia vị hơn, nên khi thưởng thức riêng, nó có thể cảm thấy nhạt so với khẩu vị của một số người.
Món phở hai tô khi nhìn sơ qua có thể giống với miến trộn ở miền Bắc. Tuy nhiên, điểm khác biệt là sợi phở của phở hai tô có màu trắng ngà, không trong suốt như sợi miến.
Khi thưởng thức phở khô, thực khách thường thêm rau thơm và rưới tương đen vào bát phở. Sợi phở mịn, dai, và ngọt bùi, kết hợp với rau tươi, tạo ra một trải nghiệm hương vị độc đáo. Sau khi nếm thử hương vị phong phú từ nhiều loại gia vị, một thìa nước dùng nhẹ, ngọt ngào thường được dùng để cân bằng vị giác và tránh cảm giác quá mặn hoặc ngán khi thưởng thức liên tục.
Gian hàng bán phở khô Gia Lai trong Festival Thu Hà Nội 2023 thu hút nhiều thực khách tìm đến để thưởng thức món ăn này. Thường thì thực khách ăn hết món phở mà họ đã đặt mua, không để lại nhiều thức ăn. Có người mua thêm để mang về, và cũng có người mua bánh phở khô đóng gói cùng tương đen để tự nấu tại nhà.
Chị Huỳnh Thị Phương, người có kinh nghiệm về cả phở khô ở quê hương và phở Hà Nội, chia sẻ rằng sợi phở khô Gia Lai nhỏ, dai, và cứng hơn so với sợi phở mềm mượt ở Hà Nội. Cô ưa thích phở khô hơn và có thể thưởng thức nó hàng ngày. Mặc dù phở Hà Nội ngon, nhưng do sử dụng nhiều gia vị và nước dùng có mùi nồng hơn, nên cô ăn phở Hà Nội ít hơn, khoảng 2-3 lần mỗi tuần.
 |
| Nhãn hiệu phở hai tô đã được tỉnh Gia Lai đăng ký bảo hộ thương hiệu. Ảnh: Quỳnh Mai |
Năm 2021, phở khô Gia Lai là một trong 4 món đặc sản Việt Nam cùng với miến lươn Nghệ An, bún bò Huế và mỳ Quảng được Bộ Thông tin và Truyền thông lựa chọn in trên bộ tem "Ẩm thực Việt Nam". Bộ tem được cung ứng trên mạng lưới Bưu chính của Tổng công ty Bưu điện Việt Nam từ ngày 25/12/2021 đến ngày 30/06/2023, theo trang web Thông tin Xúc tiến Du lịch Gia Lai.
Năm 2022, chị Nguyên mang phở hai tô tham gia cuộc thi "Đi tìm người nấu phở ngon" do Hiệp hội Văn hóa ẩm thực Việt Nam (VCCA) cùng một số đơn vị tổ chức và đạt giải Hoa Hồi Sáng Tạo.
Cũng vào năm 2022, tỉnh Gia Lai đã đăng ký bảo hộ thương hiệu cho phở khô Gia Lai. Quán phở của chị Nguyên nằm ở số 10 đường Nguyễn Tất Thành, TP Pleiku là một trong số ít những cơ sở kinh doanh được Sở Khoa học Công nghệ tỉnh Gia Lai cấp quyền sử dụng nhãn hiệu chứng nhận thương hiệu phở khô Gia Lai. Quán chị Nguyên nằm ở số 10 Nguyễn Tất Thành (TP Pleiku), hiện bán một bát phở khô Gia Lai loại vừa có giá 35.000 đồng, bát lớn giá 40.000 đồng và bát đặc biệt giá 50.000 đồng.
Dù được công nhận là đặc sản Việt Nam nhưng danh tiếng món phở khô vẫn chưa vượt ra ngoài phạm vi địa phương. Chị Nguyên hy vọng tương lai sẽ có các tour du lịch kết hợp ẩm thực để có thể quảng bá giá trị và hương vị của phở khô ra toàn quốc và thế giới.
Cần tìm tour du lịch giá tốt
0917995968
Hoặc để lại thông tin
Vnbooking sẽ gọi lại cho bạn
